Ma trận BCG là một công cụ phân tích chiến lược kinh doanh phổ biến nhất hiện nay. Trong bài viết này Dragon Consulting Solution sẽ cùng bạn tìm kiểu về khái niệm về ma trận BCG, cách ứng dụng ma trận BCG vào thực thế và cách các công ty, tập đoàn lớn đã áp dụng thành công như thế nào nhé!
Ma trận BCG là một công cụ phân tích chiến lược kinh doanh được phát triển bởi Boston Consulting Group (BCG). Được sử dụng rộng rãi trong các doanh nghiệp, công cụ này giúp các doanh nghiệp phân loại các sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh của mình vào bốn loại khác nhau dựa trên hai yếu tố quan trọng là thị phần tương đối và tốc độ tăng trưởng của thị trường.
SBU (Strategic Business Unit) được tạo ra dựa trên các yếu tố này và được phân loại vào 4 loại khác nhau trên Ma trận BCG, bao gồm:
- Ngôi sao (Star): SBU có thị phần cao trong thị trường tăng trưởng nhanh, đòi hỏi đầu tư lớn để duy trì vị thế của nó.
- Hỏa phụng (Cash Cow): SBU có thị phần cao trong thị trường tăng trưởng chậm và tự tài trợ cho bản thân mình mà không cần đầu tư nhiều.
- Hổ (Question Mark): SBU có thị phần thấp trong thị trường tăng trưởng nhanh và đòi hỏi đầu tư lớn để có thể phát triển.
- Chó (Dog): SBU có thị phần thấp trong thị trường tăng trưởng chậm và không có tiềm năng phát triển lớn.
Với Ma trận BCG, các doanh nghiệp có thể đánh giá hiệu quả của các SBU và quyết định chiến lược phù hợp nhằm tối đa hóa lợi nhuận và tăng trưởng kinh doanh của mình.
Phân tích ma trận BCG chi tiết nhất
Ma trận BCG là một công cụ phân tích chiến lược, bao gồm bốn loại đơn vị kinh doanh khác nhau: SBU Con Chó (Dog), SBU Con Bò (Cash Cow), SBU Ngôi Sao (Star) và SBU Dấu Hỏi Chấm (Question Mark).
- SBU Con Chó (Dog): Đây là các đơn vị kinh doanh có thị phần thấp và tốc độ tăng trưởng chậm. Chúng thường không đóng góp nhiều vào doanh thu và lợi nhuận của công ty, và có thể trở thành gánh nặng cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, công ty có thể xem xét các cách để tăng cường hoạt động của SBU này, ví dụ như tìm kiếm thị trường mới hoặc tăng cường chiến lược tiếp cận khách hàng.
- SBU Con Bò (Cash Cow): Đây là các đơn vị kinh doanh có thị phần cao và tốc độ tăng trưởng chậm. Chúng đóng góp nhiều vào doanh thu và lợi nhuận của công ty, và có thể được sử dụng để tài trợ cho các đơn vị kinh doanh khác trong công ty. Tuy nhiên, công ty cũng cần đảm bảo rằng SBU này vẫn đủ hấp dẫn để giữ chân khách hàng và tăng trưởng doanh số.
- SBU Ngôi Sao (Star): Đây là các đơn vị kinh doanh có thị phần cao và tốc độ tăng trưởng nhanh. Chúng đóng góp nhiều vào doanh thu và lợi nhuận của công ty, và có tiềm năng để trở thành SBU Con Bò trong tương lai. Tuy nhiên, công ty cần đầu tư thêm vào SBU này để duy trì tốc độ tăng trưởng và đảm bảo rằng SBU này không bị đánh mất thị phần.
- SBU Dấu Hỏi Chấm (Question Mark): Đây là các đơn vị kinh doanh có thị phần thấp và tốc độ tăng trưởng nhanh. Chúng có tiềm năng để trở thành SBU Ngôi Sao hoặc SBU Con Chó, tùy thuộc vào việc công ty có đầu tư thêm vào chúng hay không. Công ty có thể đưa ra quyết định đầu tư vào SBU này nếu thấy tiềm năng phát triển trong tương lai của chúng.
Ưu nhược điểm của ma trận BCG
Ưu điểm của ma trận BCG
- Đơn giản và dễ sử dụng.
- Giúp doanh nghiệp phân loại các SBU và tập trung nguồn lực vào các đơn vị kinh doanh quan trọng hơn.
- Giúp doanh nghiệp định hướng chiến lược phát triển cho mỗi SBU.
Nhược điểm của ma trận BCG
- Chỉ dựa trên hai yếu tố là thị phần tương đối và tốc độ tăng trưởng của thị trường, bỏ qua nhiều yếu tố quan trọng khác như cạnh tranh, sự phát triển công nghệ và xu hướng thị trường.
- Các SBU có thể bị đánh giá sai nếu doanh nghiệp không đánh giá đúng thị phần và tốc độ tăng trưởng của thị trường.
Ý nghĩa của ma trận BCG
Ma trận BCG giúp doanh nghiệp định hướng chiến lược phát triển cho từng SBU. Nó giúp doanh nghiệp tập trung nguồn lực vào các SBU quan trọng hơn, đồng thời tìm cách tài trợ cho các SBU khác. Nó cũng giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định về việc đầu tư thêm vào các SBU nào để phát triển và các SBU nào để thu hồi vốn.
Cách ứng dụng ma trận BCG trong lập chiến lược
Để ứng dụng ma trận BCG trong lập chiến lược, doanh nghiệp có thể thực hiện các bước sau:
Bước 1: Chọn các đơn vị
Để tiến hành đánh giá hiệu quả, doanh nghiệp cần xác định các đơn vị kinh doanh (SBU) cần được đánh giá. Một cách đáng tin cậy để đảm bảo rằng quá trình đánh giá được thực hiện một cách toàn diện là đảm bảo rằng mỗi đơn vị này được xem xét đầy đủ, và có đủ thông tin để đánh giá.
Bước 2: Xác định thị trường
Sau khi đã xác định được các đơn vị cần đánh giá, doanh nghiệp cần xác định thị trường mà SBU đó hoạt động. Thị trường này có thể là thị trường cục bộ, khu vực hoặc toàn cầu. Bằng cách chính xác định thị trường đích, doanh nghiệp có thể tập trung vào việc đánh giá các yếu tố liên quan đến thị trường này, chẳng hạn như khách hàng tiềm năng, đối thủ cạnh tranh và tiềm năng tăng trưởng trong tương lai. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp có được cái nhìn toàn diện hơn về môi trường cạnh tranh của mình và làm cho quy trình đánh giá trở nên hiệu quả hơn.
Bước 3: Tính toán thị phần tương đối của SBU
Để đánh giá thị phần của SBU trong thị trường hoạt động, doanh nghiệp cần tính toán tỷ lệ phần trăm doanh số bán hàng của SBU so với tổng doanh số bán hàng của toàn thị trường. Thị phần tương đối này sẽ giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về vị thế của SBU trong thị trường và đưa ra các quyết định chiến lược phù hợp.
Ngoài ra, việc tính toán thị phần tương đối cũng giúp doanh nghiệp đánh giá sức cạnh tranh của mình với các đối thủ trong cùng lĩnh vực hoạt động.
Bước 4: Tìm hiểu tốc độ tăng trưởng của thị trường
Để đưa ra các quyết định chiến lược phù hợp, doanh nghiệp cần nắm rõ tốc độ tăng trưởng của thị trường mà SBU đó hoạt động. Tốc độ tăng trưởng này giúp doanh nghiệp đánh giá khả năng tăng trưởng của SBU trong tương lai và đưa ra các quyết định chiến lược phù hợp.
Bước 5: Vẽ các vòng tròn trên ma trận BCG
Sau khi tính toán thị phần tương đối và tốc độ tăng trưởng của thị trường, doanh nghiệp có thể vẽ các vòng tròn tương ứng với từng SBU trên ma trận BCG. Tại đây, doanh nghiệp có thể phân loại các sản phẩm của SBU thành các loại khác nhau, bao gồm: sao, hỏi, ngôi sao, và chó. Việc phân loại này sẽ giúp doanh nghiệp đánh giá hiệu quả của SBU và đưa ra quyết định lập chiến lược phù hợp. Ngoài ra, việc phân loại sản phẩm còn giúp doanh nghiệp đánh giá và quản lý rủi ro trong quá trình kinh doanh của mình.
Các ví dụ điển hình về ma trận BCG
Ma trận BCG của Apple
Ma trận BCG hay còn gọi là ma trận phân tích sản phẩm và thị phần là một công cụ quan trọng trong lĩnh vực chiến lược kinh doanh. Theo đó, SBU iPhone và SBU iPad của Apple được xếp vào SBU Ngôi Sao, tương đương với các sản phẩm dẫn đầu thị phần và mang lại lợi nhuận lớn cho công ty. Trong khi đó, SBU MacBook được xếp vào SBU Con Bò và SBU iPod được xếp vào SBU Con Chó, tương đương với các sản phẩm đang trong giai đoạn tăng trưởng thị phần và còn chưa mang lại lợi nhuận cao như iPhone hay iPad.
Ma trận BCG của Vinamilk
Vinamilk là một trong những công ty sữa lớn nhất tại Việt Nam và cũng sử dụng ma trận BCG để phân tích sản phẩm và thị phần. SBU sữa bột được xếp vào SBU Con Bò, tương đương với sản phẩm đang ở giai đoạn tăng trưởng mạnh và có tiềm năng phát triển trong tương lai. SBU sữa nước được xếp vào SBU Dấu Hỏi Chấm, tương đương với sản phẩm đang ở giai đoạn chưa rõ ràng và cần đầu tư thêm để tăng trưởng. Trong khi đó, SBU sữa đặc được xếp vào SBU Con Chó, tương đương với sản phẩm đang trong giai đoạn giảm trưởng và không còn mang lại lợi nhuận cao như trước đây.
Ma trận BCG của Honda
Honda là một trong những thương hiệu xe hơi lớn nhất thế giới và cũng sử dụng ma trận BCG để phân tích sản phẩm và thị phần. SBU xe máy của Honda ở châu Á được xếp vào SBU Ngôi Sao, tương đương với các sản phẩm dẫn đầu thị phần và mang lại lợi nhuận lớn cho công ty. Trong khi đó, SBU ô tô của Honda tại Mỹ được xếp vào SBU Dấu Hỏi Chấm, tương đương với sản phẩm đang trong giai đoạn tăng trưởng và cần đầu tư thêm để tăng thị phần và lợi nhuận.
Những lưu ý khi sử dụng mô hình ma trận BCG
- Ma trận BCG chỉ là một công cụ hỗ trợ quan trọng cho quá trình lập chiến lược, không nên đặt quá nhiều trọng tâm vào nó.
- Doanh nghiệp nên sử dụng nhiều công cụ khác nhau để đánh giá SBU, không chỉ dựa trên ma trận BCG.
- Doanh nghiệp cần đánh giá lại thường xuyên để đảm bảo các SBU vẫn được phân loại đúng và chiến lược phát triển của công ty được định hướng đúng.
Kết luận
Ma trận BCG là một công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp định hướng chiến lược phát triển cho các SBU của mình. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần lưu ý rằng ma trận BCG chỉ là một phần trong quá trình lập chiến lược và nên đánh giá các yếu tố khác nhau để đảm bảo các quyết định chiến lược của công ty được đưa ra đúng đắn.
